Feast of the Discovery of the Holy Cross

The Feast of the Discovery of the Holy Cross is one of the four feasts dedicated to Christ’s Holy Christ. In 327 AD Heghineh, the Mother of the Byzantine King Kostandianos, visits Jerusalem with the aim to search the holy Cross of the lord. A Jew, named Judas, helps the King’s mother to search the site where Christ was crucified – Golgotha. In the result of searches the wooden crosses of Christ and the two criminals crucified together with him are found. For recognizing the Lord’s Cross, the remains of a young man are put on the crosses in turn. On one of the crosses the young man rises to life and thus the Lord’s Cross is identified. After that miracle the Jew converts to Christianity and later becomes the Bishop Cyril of Jerusalem. After the discovery of the Holy Cross Heghineh renovates the Holy Places of Jerusalem and builds the Church of Holy Resurrection of Golgotha, where later the Lord’s cross is installed.               http://www.araratian-tem.am/index.php?page=Holidays&id=2181

Տօն Սուրբ Խաչին Գիւտին

Հեղինէ, Կոստանդիանոսի մայրը, իր Երուսաղէմ ուխտագնացութեան ընթացքին փափաքեցաւ գտնել խաչափայտը որուն վրայ մեր Տէրը զոհուեցաւ մեր մեղքերուն համար։ Հարցապնդելէ յետոյ խաչափայտին ուր ըլլալուն մասին, իրեն ըսուեցաւ, թէ եթէ կարենայ գտնել գերեզմանը, ուրեմն պիտի գտնէ նաեւ մահապատիժի գործիքները. որովհետեւ սովորութիւն էր Հրեաներու մօտ խոշոր ծակ մը բանալ այն տեղին մօտ, ուր մահապարտին  դիակը թաղուած կար, եւ նետելու անոր մէջ ամէն բան որ պիտանի դարձաւ իր մահապատիժին։

Բարեպաշտ թագուհին հետեւաբար, հրամայեց կործանել պիղծ հեթանոսական տաճարը, տապալել կուռքերը, եւ մաքրել կուտակուած աղբը։ Այս կատարուելէն ետք, հրամայեց բաւական խորութեամբ փորել։ Երբ հասան բաւական խորութեան մը, անոնք գտան սուրբ գերեզմանը եւ անոր մօտ երեք խաչերը, նոյնպէս գտան բեւեռները, որոնցմով գամեցին փրկչի մարմինը, սպունգը եւ խաչին տախտակը։ Այս գիւտով անոնք իմացան թէ խաչերէն մէկը կը պատկանէր Փրկչին եւ միւս երկուքը երկու մահապարտներուն։ Սակայն, երբ գտան տախտակը անջատ խաչափայտէն, դժուար եղաւ որոշել թէ  որն էր Յիսուսինը։
Այս անորոշութեան մէջ Մակար Երուսաղէմի Հայրապետը, իմանալով թէ քաղաքին երեւելի տիկիններէն մին ահաւոր հիւանդութեամբ կը տառապէր, առաջարկեց թագուհիին, որպէսզի երեք խաչերը տարուին հիւանդին մօտ, հաւատալով որ Աստուած Ի՛նք պիտի յայտնէ ո՞ր խաչն է որուն վրայ խաչուեցաւ Փրկիչը։ Խաչերը բերուեցան, Սուրբ Մակար աղօթեց առ Աստուած, եւ աղօթքէն վերջ, դրին խաչերը մէկ առ մէկ հիւանդին մարմնին վրայ։ Երբ Տիրոջ խաչափայտը հանգչեցաւ անոր վրայ, ան իսկոյն բուժուեցաւ Տիրոջ խաչափայտին մէկ իսկ հպումով։

Հեղինէ թագուհի, գտած ըլլալով այն գանձը զոր ինք կը փնտռէր, կառուցեց Տաճար մը այն տեղին վրայ, եւ մեծ բարեպաշտութեամբ անոր նաւակատիքը կատարեց։