Shop

Commemoration Day of St. Antoninus, St. Theophilus, St. Anicetus, and St. Potinus This day commemorates four saints of the Christian Church. St. Antoninus lived in Alexandria in the third century. He was arrested following his open declaration of being a Christian, and since he would not offer sacrifices to idols. He was subjected to severe torments and then thrown into a fire to be burned alive. He said to his captors prior to his death, “Remember that you have a soul given to you by God; see that you present it pure before the Lord.” Deacon Theophilus from Libya was a successor to St. Stephen the Protomartyr. He was martyred during the reign of the idolater Emperor Maximianus, for his fearless preaching of the Christian Gospel. Two noblemen from Nicomedia, Anicetus, and his nephew Potinus, attending a ceremony of the reading of Emperor Diocletian’s persecutions which awaited Christians, boldly emerge from the crowd and loudly confess their faith before the Emperor. Following three years of imprisonment and cruel torture, they remain loyal to Christ. As a result, the blessed saints are burnt alive together with other martyrs. Սբ. վկաներ Անտոնինոսի, Թեոփիլոսի, Անիքտոսի եւ Փոտինոսի հիշատակության օր Սբ. Անտոնինոսը բնակվել է Ալեքսանդրիայում: Չկամենալով զոհ մատուցել կուռքերին, ենթարկվել է ամենադաժան տանջանքների եւ ապա՝ այրվել կրակի վրա: Նիկոմիդացի երկու ազնվականներ Անիքտոսը եւ նրա եղբորորդի Փոտինոսը, ներկա լինելով Դիոկղետանիոսի քրիստոնյաների դեմ հալածանքներ սկսելու հրովարտակի ընթերցմանը, աներկյուղ դուրս են գալիս ամբոխից ու կայսեր առաջ բարձրաձայն խոստովանում իրենց հավատը՝ քարոզելով նրա զորությունը: Երեք տարվա բանտարկությունից ու ծանր տանջանքներից հետո, կրկին հավատարիմ իրենց հավատին, երանելի սրբերը ողջակիզվում են այլ նահատակների հետ միասին: Լիբիացի Թեոփիլոս սարկավագը եւս նահատակվել է Քրիստոսի հավատը աներկյուղ քարոզելու համար՝ կռապաշտ Մաքսիմինոսի օրոք: Այս բոլոր սրբերի հիշատակները Հայ Առաքելական եկեղեցում նշվում է Հոգեգալստի չորրորդ շաբաթվա հաջորդ երկուշաբթի օրը:

Commemoration Day of the Prophet Daniel, and his Companions Shadrach, Meshach and Abednego The Prophet Daniel is one of the four great prophets of the Old Testament. Nearly all that is known concerning the Prophet is derived from the book ascribed to him, which dates back to the VII-VI centuries B.C. Daniel, a young man who had been captured during the reign of King Jehoiakim of Judah was taken to Babylon. There, he receives his education in Babylonian King Nebuchadnezzar’s royal court. Soon after, due to his intellect and talents, he is given a high-ranking position in the king’s chancellery. Daniel becomes famous when he rescues an innocent woman from the unfounded slander of two men. Having gained greater notoriety, Daniel interprets a dream had by King Nebuchadnezzar. Daniel’s successes arise the envy of the other servants in the royal court. They accuse him of worshipping false gods and demand that the King imprison the prophet. Daniel is thrown into a den of lions. The following day, the king approaches the pit to mourn the death of his devoted and wise servant. He is surprised to hear the Prophet Daniel responding to his cries of sorrow. Daniel tells the king that God sealed the mouths of the lions to protect him from harm. Daniel continues, saying that he is innocent, and has not wronged the king by his worship of God. The king is overjoyed, and orders that Daniel be released from the lions’ den. Three young men and companions of Daniel – Hananiah, Mishael and Azariah, were also taken to Babylon. Upon their arrival they received new names - Shadrach, Meshach and Abednego, and were raised and educated in the royal court together with the prophet and protected their faith. Once, during a solemn festival, as everyone worshipped King Nebuchadnezzar’s golden statue, Shadrach, Meshach and Abednego refused to bow down before it. The king orders the three men thrown into a blazing furnace for the disobedience. Instead of burning, however, they continue to render glory to God and are protected by an angel of heaven. Witnessing the miracle, the king releases the three young men, blesses them, and worships God as well. Դանիել մարգարեի եւ Սեդրակ, Միսաք, Աբեդնագով երեք մանուկների հիշատակության օր Դանիել մարգարեն հին կտակարանի չորս մեծ մարգարեներից է: Նրա 14 գլուխներից բաղկացած գիրքը վերագրվում է Քրիստոսի ծննդից առաջ VII-VI դարերի: Դանիելը հրեից Հովակիմի թագավորության ժամանակ (Ք.ծ.ա. 597թ.) բաբելոնյան գերեվարված երիտասարդներից մեկն էր, որ դաստիարակություն էր ստացել բաբելացի Նաբուքոդոնոսոր արքայի արքունիքում եւ հետագայում շնորհիվ իր խելքի ու օժտվածության կարեւոր պաշտոն ստացել: Շուշան անունով անմեղ մի կնոջ երկու ծերունիների անհիմն ամբաստանությունից փրկելով եւ հետո էլ Նաբուքոդոնոսոր թագավորի երազը մեկնաբանելու համար Դանիելը մեծ անուն է հանում (գլուխ Ժ): Դանիելի հաջողություններն արթնացնում են մյուս պաշտոնյաների նախանձը: Նրանք մեղադրում են Դանիելին ուրիշ աստվածներ պաշտելու մեջ եւ պահանջում թագավորից առյուծների գուբը նետել նրան: Դանիելը նետվում է գիշատիչների գուբը: Հաջորդ օրը, երբ թագավորն անձամբ գալիս է գբի մոտ, սգալու հավատարիմ եւ իմաստուն ծառայի կորուստը, հանկարծակիի է գալիս. ի պատասխան արքայի ողբի` Դանիել մարգարեն ձայնում է, թե Աստված փակել է առյուծների բերանը, որովհետեւ ինքն ուղիղ է սրտով եւ որեւէ հանցանք չի կատարել արքայի դեմ: Նաբուքոդոնոսորի հրամանով նրան հանում են գուբից եւ փոխարենը չարախոսողներին նետում այնտեղ: Անանիա, Ազարիա եւ Միսայել (Բաբելոնում վերանվանվեցին Սեդրակ, Միսաք եւ Աբեդնագով) երիտասարդները Դանիել մարգարեի հետ միասին դաստիարակվել են արքունիքում եւ Դանիել մարգարեի նմանությամբ պահպանել իրենց հայրենի հավատը: Մի օր մեծաշուք հանդեսի ժամանակ, երբ բոլորը երկրպագում էին Նաբուքոդոնոսոր արքայի ոսկե արձանին, Սեդրակը, Միսաքը եւ Աբեդնագովը հրաժարվում են կուռքին պաշտել: Թագավորը նրանց նետել է տալիս հնոցի մեջ: Սակայն նրանք շարունակում են փառաբանել Աստծուն եւ Տիրոջ պահապան հրեշտակի օգնությամբ փրկվում կրակից: Ականատես այդ հրաշքին` Նաբուքոդոնոսորն ազատ է արձակում երիտասարդներին, փառավորում նրանց, օրհնում եւ երկրպագում Աստծուն: Դանիել մարգարեի եւ իր երեք ընկերների հիշատակը տոնվում է Հոգեգալստի չորրորդ կիրակիին հաջորդող երեքշաբթի օրը: Դանիել մարգարեի եւ երեք մանկանց հույսի եւ հավատի դրսեւորումը ուսանելի է բոլոր քրիստոնյաների համար, որով Տերը երբեք չի լքում իր հոտին եւ մշտապես ունկնդիր է մեր հայցվածներին` իր զորավոր Աջով օգնական եւ պահապան լինելու ամենքին, <<որ ի Տէր յուսացան>>:

Feast of the Holy Translators St. Sahak and St. Mesrop Catholicos St. Sahak Partev and Archimandrite St. Mesrop (Vardapet) Mashtots are the founders of Armenian literature and ecclesiastical bibliography. St. Sahak Partev was the elder son of Catholicos St. Nersess the Great, and the last Catholicos of the Armenian Church who descended from the lineage of St. Gregory the Illuminator. He became Catholicos of All Armenians in 387 A.D., and reigned for an astounding 52 years. Being talented in music, and educated in the rhetorical arts, philosophy and linguistics, St. Sahak greatly contributed to the development of Armenian national culture. He was the strongest advocate for the creation of an Armenian Alphabet, and became its chief patron. St. Mesrop Mashtots was born in 360 A.D. and studied the Greek and Persian languages from childhood. He initially served as a scribe in the royal court. Leaving secular life behind, he becomes a monk and lives an ascetic life. During his preaching of the Gospel, St. Mesrop feels the necessity to create a distinct Armenian Alphabet and to have the Holy Bible translated into Armenian. For in those years, the Bible was only available in Greek and Syriac. In Armenia, there once were ciphers, or symbols, which were used by the former pagan priests. Following the Great Conversion of the Armenian nation to Christianity, the symbols fell into disuse, and the only remaining copy was in Mesopotamia with a bishop named Daniel the Syrian. Upon the order of King Vramshapouh, the symbols are brought to Armenia from Bishop Daniel. However, while teaching his new students by means of those symbols for a short period of time, Mesrop soon finds them to be lacking, as they were imperfect and defective. Together with his students he departs for Mesopotamia, and visits the cities of Antioch, Edessa, and Samosata, to conduct further research. In 404/405 A.D., St. Mesrop creates the Armenian Alphabet through Divine Grace. For the first time in the history of the nation, the Armenian people had a specific and distinctive alphabet. Following the creation of the Armenian Alphabet, St. Sahak and St. Mesrop opened a school for translators in the city of Vagharshapat (Etchmiadzin). There they begin the translation of the Holy Bible into Armenian and did it so perfectly, that centuries hence the Armenian Translation is called the “Queen Translation of the Breath of God”. The first sentence translated from the Holy Bible is the opening verse of the Book of Proverbs: “To know wisdom and instruction, to perceive the words of understanding”. St. Mesrop Mashtots passed away in Vagharshapat, and was buried in his home village of Oshakan. According to tradition, during the entire journey of transferring the remains of St. Mesrop to Oshakan, a canopy of light fell upon the pilgrims and accompanied them until they reached the tomb. The Church of St. Mesrop Mashtots, which exists to this day, was built over his grave. Տոն Սբ. թարգմանիչներ Սահակի եւ Մեսրոպի Սբ. Սահակ Պարթեւ Հայրապետը Ներսես Մեծ կաթողիկոսի որդին էր, Սբ. Գրիգոր Լուսավորչի տոհմի վերջին ներկայացուցիչը, որ 387 թվականից սկսած 52 տարի եղել է հայոց հայրապետական աթոռի գահակալը: Լինելով կրթված եւ հմուտ երաժշտական, հռետորական արվեստների, իմաստասիրության եւ լեզվագիտության մեջ, Սահակ Պարթեւը մեծ նպաստ է բերել հայ ազգային մշակույթի զարգացմանը, եղել հայոց գրերի ստեղծման ջատագովը, Մեսրոպ Մաշտոց վարդապետի հետ դարձել հայ դպրության ու եկեղեցական մատենագրության հիմնադիր: Սբ. Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է 360 թվականին, մանուկ հասակից սովորել հունարեն եւ պարսկերեն: Սկզբում պաշտոնավարել է արքունիքում, որպես արքունի դպիր: Սակայն հետո թողնելով աշխարհիկ կյանքը, դարձել է հոգեւորական՝ ապրելով խիստ ճգնությամբ: Քարոզչության ընթացքում Սբ. Մեսրոպը զգում է հայ տառերի եւ հայագիր Աստվածաշունչ ունենալու կարեւորությունը: Հայաստանում կային հայկական նշանագրեր, որոնք ժամանակին գործածում էին քրմերը: Այդ նշանագրերը Վռամշապուհ արքայի հրամանով Վահրիճ իշխանը բերում է Դանիել Ասորի եպիսկոպոսի մոտից, սակայն Մեսրոպը, մի կարճ ժամանակ ուսուցանելով իր աշակերտներին, նկատում է, որ նշանագրերն անկատար են: Նա աշակերտների հետ մեկնում է Եդեսիա, Ամիդ, աստվածային զորությամբ հղանում հայոց տառերը եւ Սամոսատում Հռոփանոս անունով մի հույն գրչի հետ վերջնականապես ձեւավորում դրանք: Տառերի գյուտից հետո Սբ. Սահակն ու Սբ. Մեսրոպը սկսում են Աստվածաշնչի թարգմանությունը եւ այնպես կատարյալ կերպով են կատարում այն, որ Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանությունը դարեր հետո կոչվում է Աստվածաշնչի թարգմանությունների թագուհի: Աստվածաշնչից հայերեն թարգմանած առաջին նախադասությունը Առակաց գրքի առաջին նախադասությունն է. <<Ճանաչել զիմաստություն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ>>: Մեսրոպ Մաշտոցը վախճանվել է Վաղարշապատում եւ թաղվել Օշական գյուղում: Ինչպես վկայում է ավանդությունը, Սբ. Մեսրոպի դին Օշական տեղափոխելու ողջ ճանապարհին նրա վրա երկնքից լուսե սյուն է իջել եւ ուղեկցել նրան մինչեւ գերեզման: Նրա գերեզմանի վրա հետագայում կառուցվել է Սբ. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցին: Տարվա ընթացքում Հայ եկեղեցին Սբ. Սահակ Պարթեւի եւ Սբ. Մեսրոպ Մաշտոցի հիշատակը տոնում է երկու անգամ: Թարգմանչաց տոնը նշվում է Հոգեգալստյան չորրորդ կիրակիին հաջորդող հինգշաբթի օրը: Երկրորդ անգամ Հայ Առաքելական Եկեղեցին Ս.Թարգմանիչ Վարդապետների հիշատակը տոնում է Սբ. Խաչի Դ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը:

Commemoration Day of St. Tiridates, King of Armenia, Queen Ashkhen and Princess Khosrovidoukht In 287 A.D. Tiridates (Trdat), from the royal house of Arshakouni, assumes the throne which once belonged to his father and becomes Tiridates III, King of Armenia. His name is inextricably linked with the Patron Saint of the Armenian Church, St. Gregory the Illuminator. In 301 A.D. the king releases the Christian Gregory from imprisonment and proclaims Christianity to be the State Religion of Armenia. In doing so, the king becomes the greatest advocate of spreading Christianity throughout the country. The names of Queen Ashkhen and the King’s sister, Khosrovidoukht are closely related to the Great Conversion of Armenia as well. Princess Khosrovidoukht’s vision of a cure for the King’s incurable illness causes St. Gregory the Illuminator to be liberated from the dungeon of the deep pit. Gregory then is free to begin the process of spreading the light of Christianity, which is the Gospel of Jesus Christ. According to Greek historian Agathangelos, the King, the Queen and the Princess meet St. Gregory upon his return from Caesarea, to where he had traveled to receive episcopal ordination. Following a period of fasting and preparation, Gregory baptizes the three of them. They are followed by the baptism of the royal court and the nobles of Armenia. Through the baptism by Gregory, Tiridates becomes the first king in the world to rule over a Christian country. History also reveals that Tiridates, Ashkhen and Khosrovidoukht personally participate in the construction of the Cathedral of Holy Etchmiadzin. The stones they used to build the cathedral were brought to Vagharshapat from the slopes of Biblical Mount Ararat. Սբ. Տրդատ թագավորի, Աշխեն թագուհու եւ Խոսրովիդուխտ կույսի հիշատակության օր Հայոց Արշակունյաց Տրդատ արքան առաջինն էր աշխարհում, որ 301 թվականին քրիստոնեությունն ընդունեց երկրի պետական կրոն՝ դառնալով քրիստոնեության տարածման մեծագույն ջատագով Հայաստանում: Նրա անվան կողքին պատմությունը հիշատակում է նաեւ Աշխեն թագուհու եւ թագավորաքույր Խոսրովիդուխտ կույսի անունները: Խոսրովիդուխտի երազի շնորհիվ է, որ Խոր Վիրապի բանտարկությունից դուրս է գալիս Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչը եւ Քրիստոսի լույսը տարածում հայոց աշխարհում: Ինչպես վկայում է Ագաթանգեղոսը, իրենց արքայի հետ մեկտեղ արքունի երկու տիկնայք ընդառաջ են գալիս Կեսարիայից հայրենիք վերադարձող Սբ. Գրիգոր Լուսավորչին ու ձեռամբ առաջին քահանայապետի մկրտվում Արածանիի ջրերում: Հետագայում հայոց արքան ու թագուհին եւ բարեպաշտ Խոսրովիդուխտն անձամբ մասնակցում են Սբ. Էջմիածնի կառուցմանը: Տրդատ արքայի, Աշխեն թագուհու եւ Խոսրովիդուխտի տոնը Հայ եկեղեցին նշում է միասնաբար՝ Հոգեգալստյան 4-րդ շաբաթ օրը:

FIFTH SUNDAY AFTER PENTECOST Isaiah 2:5-11, Romans 8:31-10:4, Matthew 13:24-30 Feast of the Discovery of St. Mary’s Box According to tradition, while en route to Jerusalem on a pilgrimage, two Greek princes come across a chest that once belonged to St. Mary. In Galilee, they see a large crowd gathered in front of a Jewish woman’s house. They inquire and find that the sick are being healed due to the inexplicable power of the chest. The princes bring the box to Constantinople and present it to the Patriarch, who places it in the Church of St. Mary.  The Patriarch then establishes the Feast of the Discovery of St. Mary’s Box. The Armenian Church celebrates this feast upon the order of the Catholicos Simeon from Yerevan, who accepted this tradition from the Greek Orthodox Church in the late 18th century. Ս. Աստվածածնի տուփի գյուտի տոն Ավանդության համաձայն` Ս. Աստվածածնի տուփը, որտեղ պահվել է Տիրամոր գլխանոցը, հայտնաբերել են երկու հույն իշխաններ, որոնք Երուսաղեմ ուխտի գնալիս Գալիլիայում մի հրեա կնոջ մոտ տեսնում են տուփը, որի զորությամբ հիվանդներ էին բժշկվում: Տուփը փոխելով իր կրկնօրինակով՝ երիտասարդներն այն բերում են Կ. Պոլիս և հանձնում պատրիարքին: Պատրիարքը տուփը զետեղում է Ս. Աստվածածին եկեղեցում և հաստատում Ս. Աստվածածնի տուփի գյուտի տոնը: Այս տոնը Հայ Առաքելական Եկեղեցին սկսել է տոնել 18-րդ դարից՝ Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսի կարգադրությամբ:

Ս. Կալիստրատոսի և 49 վկաների և Ղունկիանոս քահանայի հիշատակության օր Ծնունդով քաղկեդոնացի Կալիստրատոսը քրիստոսահալած Դիոկղետիանոս կայսեր բանակի զորականներից էր: Քրիստոնյա լինելու համար Կալիստրատոսին ձերբակալում են և պարկի մեջ դնելով՝ նետում ծովը: Աստվածային հրաշքով քրիստոնյա զորականը փրկվում է մահից: Տեսնելով Կալիստրատոսի հրաշագործ փրկությունը, Քրիստոսի հավատքին են գալիս նաև զորականի 49 ընկերները և Կալիստրատոսի հետ միասին նահատակվում: Ղունկիանոս քահանան հայտնի է իբրև վարդապետ, քրիստոնեության քարոզիչ: Երկարամյա բանտարկությունից հետո նահատակվել է 312 թվականին: Ղունկիանոս քահանային է վերագրվում Նոր Կտակարանի հունարեն սրբագրված թարգմանությունը, որը գործածվում է առ այսօր:

Prophet Elisha has lived in the IX century B.C. He was the disciple of the Prophet Elisha. 13 wonders are ascribed to the prophet Elisha and about those wonders it is told in the First and Second Books of the Holy Bible. Prophet Elisha has continued to work wonders even after his death. It is told in the Old Testament that a year after the prophet’s death the corpse of a dead man was thrown into Elisha’s tomb. As soon as the body came into contact with Elisha’s bones the man came back to life and stood up. Եղիսե մարգարեի հիշատակության օր Եղիսե մարգարեն ապրել է Ն. Ք. 9-րդ դարում, եղել Եղիա մարգարեի աշակերտը և գործել նրա ոգով: Մովսեսից հետո նրան են վերագրվում ամենաշատ հրաշագործությունները: Այդ հրաշագործությունների (թվով՝ 13) և մարգարեությունների մասին պատմվում է Հին Կտակարանի Թագավորաց Գ և Դ գրքերում: Եղիսե մարգարեն շարունակել է հրաշագործել անգամ իր մահվանից հետո: Հին Կտակարանը պատմում է, թե ինչպես Եղիսեի մահվանից հետո մեկ տարի անց նրա գերեզմանում թաղված մարդու դիակը, դիպչելով մարգարեի ոսկորներին, հարություն է առնում:

Commemoration of Christ’s twelve Apostles and thirteenth Apostle - St. Paul Twelve Apostles elected by Our Lord Jesus Christ, were Christ’s disciples and first preachers of His doctrine, as well as the Incarnate Christ’s witnesses. “Jesus called his twelve disciples together and gave them authority to drive out devil spirits and to heal every disease and every sickness.” (The Gospel according to Matthew 10:1). These were the names of the twelve Apostles Simeon (called Peter), Andrew, James, John, Philip, Bartholomew, Thomas, Matthew, James son of Alphaeus, Thaddeus, Simon the Patriot and Judas Iscariot, who betrayed Jesus. Later instead of Judas Iscariot Apostle Matthias was chosen, who was added to the group of eleven apostles. Remaining faithful to Incarnate Christ’s last message the apostles went to all peoples everywhere and preached and taught the Commandments of Jesus, baptized them in the name of the Father, the Son and the Holy Spirit, thus becoming the founders of the Christ’s Church. One of the greatest preachers of Christ’s commandments is Apostle Paul, who is recognized by the Christian Church as the thirteenth Apostle. The section of the Bible called “The Acts of the Apostles” is dedicated to the apostles’ activity. And there are references on Apostle Paul’s preaching, his person and his activity in his 14 letters addressed to the church communities, established by himself, and individual Christians. Քրիստոսի 12 առաքյալների և Սբ. Պողոս 13-րդ առաքյալի հիշատակության օր Հիսուս Քրիստոսի ընտրած 12 առաքյալները Քրիստոսի աշակերտներն ու Քրիստոսի վարդապետության առաջին տարածողներն էին, հարուցյալ Քրիստոսի վկաները: «Եվ նա իր մոտ կանչելով իր տասներկու աշակերտներին` նրանց իշխանություն տվեց պիղծ դևերի վրա՝ հանելու դրանք և բժշկելու ամեն ցավ և ամեն հիվանդություն» (Մատթ. 10:1):  Պետրոս, Անդրեաս, Հակոբոս, Հովհաննես, Մատթեոս, Բարդուղիմեոս, Փիլիպոս, Թովմաս, Թադեոս, Հակոբոս (Ալփյան), Շմավոն (Կանանացի) եւ Հուդա առաքյալներն էին նրանք, որոնցից վերջինը եղավ Հիսուսի մատնիչը: Հետագայում 12 առաքյալների շարքում Հուդայի փոխարեն ընտրվեց Մատաթիա առաքյալը: Հավատարիմ Հարուցյալ Հիսուսի վերջին պատգամին, (Տես Մատթ. 28:18-19) առաքյալները Հիսուսի պատվիրանները քարոզեցին ու ուսուցանեցին տարբեր ազգերի, «մկրտեցին նրանց Հոր և Որդու և Սուրբ Հոգու անունով», այսպիսով դառնալով Քրիստոսի եկեղեցու հիմնադիրները: Քրիստոսի պատվիրանների ամենամեծ քարոզիչներից է Պողոս առաքյալը, որին քրիստոնյա եկեղեցին ճանաչում է իբրև 13-րդ առաքյալ: Առաքյալների գործունեությանն է նվիրված Աստվածաշնչի Գործք Առաքելոցը: Իսկ Պողոս առաքյալի քարոզչության, անձի ու գործունեության վավերագրեր են նաեւ Պողոս առաքյալի թղթերը, 14 նամակները, հաստատված եկեղեցական համայնքների ու անհատ քրիստոնյաների կողմից: Հայ Առաքելական Եկեղեցին 12 առաքյալների և 13-րդ առաքյալ ճանաչված Պողոս առաքյալի հիշատակը նշում է միասնաբար Վարդավառից մեկ շաբաթ առաջ, Վարդավառի Բարեկենդանին նախորդող շաբաթ օրը: Հայ եկեղեցու տոնացույցում կան նաեւ առաքյալների հիշատակության առանձին տոներ:

The Prophet Isaiah is the first of the four major prophets of the Old Testament. He was born and spent almost his entire life in the city of Jerusalem, in the eight century B.C. The 66 chapters of the Book of Isaiah are considered to be an ocean of wealth, concerned with issues related to God, justice, sin, religion and various social ills. Being an educated and intelligent man, he was the spiritual guide to four kings of Jerusalem, expressing God’s will on many national matters. His book, written in an unsurpassed style and spirit, is the link between the Old and the New Testaments. Isaiah is also called the “Evangelist Prophet” for his prophesizing on the coming of the Messiah - Jesus Christ. In the Book of Isaiah, Chapter 61, the prophet comes forth as a servant sent by the Lord’s Soul “to bring the good news to the poor and to take care of the desperate and hopeless.” Christ would later read the words of Isaiah in the synagogue in Nazareth, as He became the realization of that mission in the world (Luke 4:16-21). According to tradition, Isaiah was killed by particularly brutal means. Եսայի մարգարեի հիշատակության օր Եսայի մարգարեն Հին կտակարանի չորս <<մեծ մարգարեներ>>-ից առաջինն է: Ծնվել եւ գրեթե ողջ կյանքն անցկացրել է Երուսաղեմում, մարգարեացել է 8-րդ դարի կեսերին: Եսայի մարգարեն վեհությամբ եւ հեղինակությամբ գրված պատգամներ ունի՝ Աստծո, արդարության, մեղքի, կրոնի եւ զանազան հարցերի մասին: Ճկուն միտք ունենալու շնորհիվ, նա Երուսաղեմի չորս թագավորների առաջնորդն է եղել, Աստծո կամքը հայտնելով բազմաթիվ ազգային հարցերի շուրջ: Անգերազանցելի ոճով ու ոգով գրված նրա գիրքը Հին եւ Նոր Կտակարանները կապող օղակն է: Սուրբ Եսային կոչվում է նաեւ Ավետարանիչ մարգարե, Մեսիայի, այսինքն` Քրիստոսի մասին ամենից շատ մարգարեանալու համար: Նա ներկայանում է իբրեւ Տիրոջ Հոգուց ուղարկված ծառա. <<Աղքատներին ավետարանելու, սրտով բեկեալներին բժշկելու>>: Հետագայում այս առաքելության մեջ պետք է Հիսուս տեսներ այն ծրագիրը, որն Ինքը եկավ իրականացնելու այս աշխարհում (Ղուկ. 4:16-21): Ըստ ավանդության, Եսայի մարգարեն նահատակվել է սղոցումով: Հայ Առաքելական Եկեղեցին նրա տոնը նշում է Քրիստոսի Պայծառակերպությանը՝ Վարդավառին հաջորդող հինգշաբթի օրը:

Commemoration of the Apostle Thaddeus and the Virgin Sandoukht St. Thaddeus the Apostle and St. Sandoukht the Virgin are two of the most venerated saints in the Armenian Church, as the “Great Conversion” of the Armenian nation to Christianity is significantly connected with their names. Following the Ascension of Christ, according to the Lord’s message: “Go then to all peoples everywhere and make them make them my disciples...”, Thaddeus departs for Edessa.  There he preaches the Gospel, and among his numerous miracles, also heals the king of Osrhoene named Abgar.  In the year 44 A.D., Thaddeus travels on to Armenia and enters the domain of the pagan King Sanatrouk.  After preaching in various parts of Armenia, St. Thaddeus converts many to Christianity, who become the foundation for the Armenian Church.  The Apostle Thaddeus, while in the region of Artaz, gains access to the royal palace and converts Princess Sandoukht, the daughter of the king, to Christianity. The Armenian King Sanatrouk becomes aware of his daughter’s conversion and exhorts her to return to her native heathen religion, but his efforts are in vain.  The enraged king imprisons both the Virgin Sandoukht and St. Thaddeus and subjects them to severe torments.  Another effort is made to persuade the Virgin to give up Christianity by the governor of the royal palace, an Armenian prince.  This effort only ends with the prince becoming a Christian as well.  The king, able to bear no more, finally orders the death of the Apostle Thaddeus and his own daughter, Sandoukht.  They are martyred together in Shavarshan, the summer residence of the royal family. http://www.araratian-tem.am/index.php?page=Holidays&id=1961 ԹԱԴԷՈՍ ԱՌԱՔԵԱԼ ԵՒ ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՅՍ Լաբուբնիայի աւանդական պատմութեան համեմատ, Յիսուսի համբառնալէն ետքը, Յուդա - Թովմաս առաքեալ, տասներկուքէն մէկը, մականուանեալն Դիդիմոս, որ կը նշանակէ Երկուորեակ (Յովհ. ԺԱ. 16), իր երկուորակից Թադէոս Դիդիմոսը, որ եօթանասնից թիւէն էր, կը ղրկէ Եդեսիա, Յիսուսի տուած խոստումը կատարելու համար։ Ըստ այս աւանդութեան, Թադէոս կ’իջեւանի Տուբիա անուն Հրէայի մը տունը. Աբդիու անուն նախարար մը լուր կու տայ Աբգարի. Թադէոս արքունիք կը տարուի, Աբգար կը հիանայ ու երկրպագութիւն կ’ընէ, եւ իբր Յիսուսէ խոստացուած բժիշկը կ’ընդունի. Թադէոս կը քարոզէ, Աբգար կը հաւատայ եւ հրաշքով կը բժշկուի, ինչպէս նաեւ կը բուժուի Աբդիուի կաղութիւնը։ Աբգար շատ հարուստ ընծաներ կը նուիրէ, բայց Թադէոս կը մերժէ, եւ համարձակութիւն կ’ընդունի ժողովուրդին քարոզելու։ Քրիստոնէութիւնը կը հաստատուի Եդեսիոյ մէջ. իշխաններ եւ իշխանուհիներ եւ ժողովուրդներ խմբովին քրիստոնեայ կ’ըլլան, եկեղեցիներ կը կանգնուին եւ աւետարանը կը զօրանայ Եդեսիոյ մէջ։ Հայ մատենագիրներ տարտամ եւ անորոշ գաղափար մը ունին իրենց առաջին առաքեալ Թադէոսին վրայ, զոր երբեմն տասներկուքէն եւ երբեմն եօթանասուներկուքէն մէկը եղած կը կարծեն։ Գրիգոր Տաթեւացիի համաձայն «Կենսաբուղխ սուրբ աւետարանն զԹադէոս առաքեալն մեր յերկոտասանիցն ասէ, Ղէբէոս որ անուանեցաւ Թադէոս... ոմանք յեօթանասնիցն ասեն, զի եօթանասուն աշակերտացն գլուխ եւ վարդապետ էր»։ Յուդա-Թադէոս առաքեալի մասին եղած աւանդութիւններէ կը քաղուի, թէ նախ Կապադովկիոյ մէջ քարոզեց ուր Թէոփիլոսը ձեռնադրեց եւ իրեն տեղ թողուց, անկէ Հայաստան մտաւ, եւ մինչեւ Պարսից կողմերը գնաց եւ Պարսկահայ գաւառներու մէջ նահատակուեցաւ։ Նոյնիսկ Լատիններ կ’ընդունին թէ Հայոց առաջին լուսաւորիչներէն մին եղաւ Յուդա-Թադէոս առաքեալը։ Հայոց աշխարհին լուսաւորութեան բուն պատմութիւնը կը սկսի Թադէոսի Հայաստան մտնելէն, որ զանազան կողմեր առաքելական պտոյտներ ընելէ ետքը կը հասնի Արտազ գաւառի Շաւարշան քաղաքագիւղը, ուր կը գտնուէր Սանատրուկ թագաւոր։ Թադէոսի քարոզութիւնները եւ բժշկութիւնները իրենց ազդեցութիւնը ունեցան եւ շատեր հաւատացին Քրիստոսի, որոնց մէջ կար նաեւ թագաւորին դուստրը՝ Սանդուխտ։ Ասոր վրայ Սանատրուկ բարկանալով կը հրամայէ սրէ անցնել հաւատացեալները եւ բանտարկել իր դուստրը՝ Սանդուխտ։ Թադէոս ազատ կը մնայ հրաշքով, եւ Սանդուխտն եւ ուրիշ բանտարկեալները կը քաջալերէ, բանտապաններէն 33 հոգի կը հաւատան եւ կը մկրտուին։ Թագաւորին կողմէ իշխան մը բանտ կը ղրկուի Սանդուխտը տարհամոզելու, բայց այն ալ կը հաւատայ 5Օ ընկերներով, եւ դարձեալ ՁՕՕ հոգի կը նահատակուին թագաւորին հրամանով։ Նոր փորձերէ ետքը, Թադէոս եւ Սանդուխտ եւ ուրիշ հաւատացեալներ թագաւորին առջեւ կը հանուին։ Կը փորձեն Սանդուխտը մեղմութեամբ տարհամոզել, բայց անյաջող դուրս կու գան. կը սպառնան եւ կը կապեն ալ, բայց հրաշքով կապերը կը լուծուին։ Թագաւորէն ղրկուած նոր իշխան մըն ալ կը հաւատայ եւ մկրտուելով կը կոչուի Սամուէլ եւ կը նահատակուի. ուրիշ 3 ու 4 գլխաւորներ ալ անոր ետեւէն. անոնցմէ ետքն ալ կը նահատակուի Զարմանդուխտ անուն իշխանուհի մը թագաւորին ընտանիքէն։ Վերջապէս Սանդուխտի սպանման վճիռը կը տրուի։ Սակայն հրաշքներ տեղի կ’ունենան, եւ սխալմամբ դահճապետը կը զարնուի, եւ ժողովուրդէն ՁՕՕՕ հոգի եւս կը հաւատան ու կը մկրտուին։ Իսկ Սանդուխտ կը նահատակուի կուրծքէն զարնուելով։ Երեք օր ետքը կը ձերբակալուի Թադէոս առաքեալն ալ, նախ գազաններու առջեւ եւ յետոյ հնոց կը նետուի, եւ երկուքէն ալ անվնաս ազատելուն վրայ՝ 433 հոգի կը հաւատան, կը մկրտուին ու կը նահատակուին։ Առաքեալը գլխատման կը տարուի, բայց դահիճը սխալմամբ իր եղբայրը՝ Զեմենտոսը կը զարնէ, զոր առաքեալը կը կենդանացնէ եւ անոր վրայ 7ՁՕ հոգի եւս կը հաւատան, եւ վերջապէս Թադէոս սրով կը նահատակուի։ Լոյս մը կը ճառագայթէ եւ մերձակայ վէմ մը կը բացուի եւ առաքեալին մարմինը ներս կ’առնէ, եւ 34ՕՕ հոգի կ’ըլլան հաւատացեալները։ Այս է Հայոց առաջին լուսաւորութեան պատմութեան ամփոփումը, համաձայն հնաւանդ գրութեանց, որ Դ. դարու գործ համարուած են գրագէտներէ, եւ որ պարզապէս ազգային աւանդութեան վրայ հիմնուած է։

Commemoration Day of Cyprian, Bishop of Carthage, and the 45 Martyrs, and the Virgins Justinia, Euphemia, and Christina Bishop Cyprian has lived and acted in the 3rd century B. C. According to “Haysmavourk”, he was a noble prince and was very rich, wise and skilled in magic. In the town where he lived, Justinia, the daughter of a heathen priest, lived. Being Christian, she had converted her parents to Christianity. Receiving a heathen prince’s proposal to marry, she rejects him saying that she already is the bride of Christ. The prince asks for the support of the heathen priest Cyprian, but the latter, under the influence of the virgin, is baptized to be a Christian and soon after that being ordained a bishop, dedicates himself to the preaching mission. And the virgin Justinia is ordained to be a deaconess. During the persecution of Dekos Bishop Cyprian is exiled and beheaded. Virgin Justinia is also martyred. The virgin Euphemia was born in a Christian family and she had made an oath not to marry and to dedicate all of her life to God. Together with her 45 companions she refuses to participate in the festivity in honor of one of the heathen gods and hides. However, being found and taken to the court the companions of Euphemia are swabbed and die immediately and Euphemia, after being subjected to severe torments is thrown to the beasts. Thanks to God’s protection and support she remains out of danger. But preferring to die being eaten by the beasts than because of the human malice, she asks God her death and is martyred. The virgin Christina was from Phoenicia. She was the governor’s daughter. Building a high tower and installing in the tower golden and silver idols, the governor wishes her daughter to become a magician. But Christina, by a divine inspiration comprehending the grandeur of Christianity and the triviality of heathen religion, breaks the idols into pieces, sells the gold and silver material and distributes the sum to the poor. Because of that deed she is subjected to severe torments and is martyred. Ս. Կիպրիանոս եպիսկոպոսի և Հուստիանե կույսի, Եվփիմե կույսի և 45 վկաների և Քրիստինե կույսի հիշատակության օր Կիպրիանոսն ապրել և գործել 3-րդ դարում: Ըստ <<Հայսմավուրքի>>՝ նա ազնվական և մեծահարուստ մարդկանցից էր, իմաստուն և մոգության արվեստին հմտացած: Նույն քաղաքում էր բնակվում նաև մի քուրմի դուստրը՝ Հուստիանե անունով, որ քրիստոնյա դառնալով՝ ճշմարիտ հավատի է բերում նաև իր ծնողներին: Ստանալով կռապաշտ իշխանի ամուսնության առաջարկը, մերժում է, պատճառաբանելով, որ ինքն արդեն Քրիստոսի հարսնացուն է: Իշխանը խնդրում է Կիպրիանոս մոգի աջակցությունը, սակայն վերջինս, ազդվելով կույսի գերբնական ուժից, քրիստոնյա է մկրտվում և կարճ ժամանակում եպիսկոպոս դառնալով՝ նվիրվում է քարոզչական առաքելությանը: Իսկ Հուստիանեն ձեռնադրվում է սարկավագուհի: Դեկոսյան հալածանքների ժամանակ Կիպրիանոսն աքսորվում է և գլխատվում: Նահատակվում է նաև Հուստիանե կույսը: Եվփիմեն քրիստոնյա ընտանիքի զավակ էր և իր ողջ կյանքն Աստծուն ընծայելու համար կուսության ուխտ էր արել: Նա իր 45 ընկերուհիների հետ հրաժարվում է քաղաքի հեթանոս աստվածներից մեկի պատվին կազմակերպված հանդեսին մասնակցելուց և թաքնվում է: Հայտնաբերվելով և ատյան տարվելով՝ Եվփիմեի ընկերուհիները տեղում սրախողխող նահատակվում են, իսկ նա, դաժան կտտանքների ենթարկվելով, նետվում է գազանների մոտ, որտեղ Աստծո օգնությամբ անվնաս է մնում: Սակայն գերադասելով մեռնել գազանների ժանիքներից, քան մարդկանց չարությունից, խնդրում է Աստծուն և այդպես էլ մարտիրոսանում: Քրիստինե կույսը Փյունիկիայից էր, կառավարչի դուստր: Բարձր աշտարակ կառուցելով և ոսկե ու արծաթե կուռքեր տեղադրելով՝ հայրն իր դեռատի դստերը կարգում է քրմուհի: Բայց Քրիստինեն, երկնային ներշնչումով, ըմբռնելով քրիստոնեության վեհությունը և հեթանոսության ոչնչությունը, փշրում է կուռքերը, վաճառում դրանք և գումարը բաշխում աղքատներին: Դրա համար նա անասելի չարչարանքների է ենթարկվում և նահատակվում:

Commemoration Day of the Martyrdom of St. Antiochus the Bishop and His Ten Disciples and Five Martyrs St. Antiochus was born in Sebastia, to a Christian family in the third century A.D. In the book “The Life and Activity of the Saints” we learn that Antiochus defeats a mighty dragon through prayer and the use of his preaching staff, and frees the people of a small village. He is appointed by the Metropolitan of Sebastia to be the Bishop of the city of Pitacton, located in Armenia (Hayk) Minor. During the period of Roman the Emperor Diocletian’s persecutions of Christians, Bishop Antiochus and his ten disciples are brought before a court to stand trial. They all refuse to offer sacrifices to the pagan idols and are martyred by means of beheading. St. Gregory the Illuminator’ wife, Mariam, was the sister of Antiochus. Upon Gregory’s return from Caesaria, he brings the relics of Bishop Antiochus and St. John the Forerunner (the Baptist) to Armenia and buries the relics in the Monastery of Glak, in the region of Ashtishat, Province of Taron. Աթանագինե եպիսկոպոսի և տասն աշակերտների նահատակության հիշատակության օր Աթանագինե եպիսկոպոսը ծնվել է Սեբաստիա քաղաքում, քրիստոնյա ծնողների ընտանիքում: <<Վարք Սրբոցը>> պատմում է, որ իր աղոթքով եւ ավազանով հաղթելով քաղաքի բնակիչներին նեղություն պատճառող մի վիշապի՝ Սեբաստիայի մետրոպոլիտի կողմից նշանակվում է Փոքր Հայքի Պիտակտո քաղաքի եպիսկոպոս: Դիոկղետիանոս կայսեր հալածանքների ժամանակ նա իր 10 աշակերտների հետ ատյան է տարվում: Նրանք բոլորն էլ հրաժարվում են կուռքերին զոհ մատուցել եւ գլխատվելով նահատակվում: Սբ.Գրիգոր Լուսավորիչը, որ մինչ Տրդատ արքայի մոտ ծառայության անցնելն ամուսնացած էր Աթանագինեի քրոջ՝ Մարիամի հետ, Կեսարիայից վերադառնալիս նրա մասունքները Սբ. Հովհաննես Մկրտչի նշխարների հետ Հայաստան է բերում եւ թաղում Տարոն գավառի Գլակա վանքում: Հայ Առաքելական Եկեղեցին Աթանագինե եպիսկոպոսի հիշատակը տոնում է երիցս: 26 հուլիս - Սուրբ նախահայրերի՝ Ադամի, Աբելի, Սեթի, Ենովսի, Ենովքի, Նոյի, Մելքիսեդեկի, Աբրահամի, Իսահակի, Հակոբի, Հովսեփի, Մովսեսի, Ահարոնի, Եղիազարի, Հեսուի, Սամվելի, Սամփսոնի, Հեփթայեի, Բարակի, Գեդեոնի եւ մյուս սուրբ նախահայրերի հիշատակության օր

Commemoration of the Holy Forefathers The Septuagint (first translation of the Hebrew Old Testament, made into popular Greek before the Christian era, III century B.C.) uses the name “Patriarch” when referring to the forefathers or ancestors of spiritual and lay leaders of the Old Testament. They are:  Adam, Abel, Seth, Enosh, Enoch, Noah, Melchizedek, Abraham, Isaac, Jacob, Joseph, Moses, Aaron, Eliezer, Joshua, Samuel, Samson, Jephthah, Barak, Gideon, and other Holy Patriarchs. The Church has classified our forefather Adam into the class of saints, confirming the truth that Christ’s saving blood was shed for each and every person, starting from the ancestor of all people.  By means of the salvation of Adam, original sin is redeemed from all who have followed him, who repent, believe and are baptized in the name of the Holy Trinity, thus becoming members of the Church of Christ. The word “Ancestor” is also synonymous with “Head of Tribe”.  The Holy Forefathers, as heads of tribes, played a very important role. Many of them lived hundreds of years, and influenced their families and tribal members. Their minds and souls sustained a desire to become closer to divine existence and live a God-pleasing life. Feeling the presence of God, they advised, warned and taught the people to stay away from sinful ways.  Due to their saintly way of life, they continue to be vivid examples for us. The ultimate goal of their lives was the realization of God’s omnipotent will on earth.  Acting as mediators with God, they made relations between God and man closer and more sincere. In our present day and current times, their sacred desire to achieve justice and fairness is a valuable lesson for all. Սուրբ նախահայրերի՝ Ադամի, Աբելի, Սեթի, Ենովսի, Ենովքի, Նոյի, Մելքիսեդեկի, Աբրահամի, Իսահակի, Հակոբի, Հովսեփի, Մովսեսի, Ահարոնի, Եղիազարի, Հեսուի, Սամուելի, Սամփսոնի, Հեփթայայի, Բարակի, Գեդոենի և այլ նախահայրերի հիշատակության օր Նախահայրերը Հին կտակարանի այն անձերն են, որոնց համար Հին Ուխտի Յոթանասնից թարգմանության մեջ գործածվում է «պատրիարք» բառը, որն օգտագործվում էր կրոնական և քաղաքացիական աշխարհիկ առաջնորդների համար: Նախահայր բառի համարժեքն է նահապետը: Աստվածաշունչ մատյանում ներկայացված է նահապետների երկու ցուցակ: Առաջինը (Ծննդ. Դ 17-18) սկսվում է Կայենով` հասնելով մինչև Մաթուսաղա և Ղամեք, իսկ մյուսը` (Ծննդ. Ե 30-31) սկսվում է Սեթով և վերջանում կրկին Ղամեքով: Քրիստոնեական եկեղեցին սրբերի շարքն է դասել նաև մարդկության նախահայր Ադամին՝ հաստատելով այն ճշմարտությունը, որ Քրիստոսի փրկչական արյունը թափվել է բոլոր ադամորդիների համար՝ սկսած նրանց նախահորից, և որ Ադամի փրկությամբ վերանում է ադամական անեծքը բոլոր նրանցից, ովքեր ապաշխարելով հավատում ու մկրտվում են՝ դառնալով Քրիստոսի եկեղեցու անդամ: Նախահայրերին կամ նահապետներին վերապահված էր շատ կարևոր դեր: Նրանցից շատերն ապրել են անգամ հարյուրավոր տարիներ, քանզի իրենց մտքում և հոգում ունեցել են աստվածայինին մերձենալու և աստվածահաճո կյանք վարելու ձգտումը: Վայելելով ու զգալով Աստծո ներկայությունը՝ նրանք խրատում, զգուշացնում և ուսուցանում էին ժողովրդին՝ ետ պահելու խոտոր ճանապարհներից: Իրենց սրբակենցաղ կյանքով օրինակ են եղել մարդկանց համար: Նախահայրերի կենցաղավարության գերագույն նպատակն Աստծո ամենազոր կամքի իրագործումն էր: Լինելով բարեխոսներ Բարձրյալի մոտ՝ նրանք է՜լ ավելի անմիջական էին դարձնում Աստված-մարդ հարաբերությունը, որի կարիքը միշտ էլ զգացվում է: Սակայն առավել ևս այսօրվա ապրողների համար արժեքավոր ու ուսուցանող է նրանց արդարությանը ձգտելու ու հասնելու սուրբ տենչը:

Commemoration Day of St. Gregory the Illuminator’s Sons and Grandsons - Aristakes, Vrtanes, Housik, Grigoris and Daniel Aristakes was St. Gregory the Illuminator’s youngest son. He led a monastic life from a very early age. He was consecrated a bishop by his father, and became one of St. Gregory’s most valued supporters. In 325 A.D. he participated in the First Ecumenical Council of Nicaea, representing the first Catholicos and the entire Armenian Church. Following St. Gregory the Illuminator, he became Catholicos of All Armenians. He was killed in 333 A.D. by Arkeghayos, a prince of Greater Armenia, for criticizing some incorrigible behavior of the king, and was buried in the village Til. Vrtanes was St. Gregory the Illuminator’s elder son. He was married and had two sons – Grigoris and Housik. Following the death of his brother, he ascended to the Catholicosal Throne. Although Christianity was already fairly well accepted as the official religion, some remnants of paganism and heathenism continued in remote areas and smaller villages. One region that had substantial resistance was the province of Daron. Vrtanes organized annual festive Christian celebrations in this province to gradually eliminate their pagan beliefs and practices. Vrtanes died in 341 A.D. and was buried in the village Tordan, near the relics of St. Gregory the Illuminator. Grigoris was the elder son of Vrtanes. He was sent by the Armenian Church to spread Christianity among the neighboring nations of Armenia. He was martyred upon the order of King Sanesan, the head of the nomadic Mazkut tribe. His remains were buried by the deacons who served with him, in the village of Amaras, in Artsakh. In 489 A.D. upon the order of the Aghvan (Caucasian Albanian) King Vachagan, the Church of St. Gregory was built on this site. Housik was the younger son of Vrtanes. He married with the daughter of the Armenian King Tiridates and had two sons – Pap and Antiochus. In 341 A.D. he was elected as the Catholicos of All Armenians. He resisted and challenged the will of King Tiran, who wished to hang the portrait of Julianus the Betrayer in a church. He was severely beaten, martyred, and was buried in the village of Tordan, province of Daranaghi. Bishop Daniel Assyrian was famous for his saintly way of life. As he grew older he led an ascetic and isolated life in the province of Daron. Following the martyrdom of Housik, he was invited to be the Catholicos of All Armenians. During the very first meeting with King Tiran, he strictly castigated him on the murder of the Pontiff Housik. The king summarily ordered the death of Daniel by strangulation. His remains are buried in the Monastery of Hatsyats Drahkt. The sons and grandsons of St. Gregory the Illuminator are remembered and commemorated by all Armenian Churches throughout the world for their service to the Church, their faithfulness to Christianity, and their commitment to the Armenian people. Ս. Գրիգոր Լուսավորչի որդիների եւ թոռների` Արիստակեսի, Վրթանեսի, Հուսիկի, Գրիգորիսի եւ Դանիելի հիշատակության օր Արիստակեսը Գրիգոր Լուսավորչի կրտսեր որդին էր եւ շատ վաղ հասակից մտել էր վանական կյանք: Եպիսկոպոս է ձեռնադրվել իր հոր կողմից` դառնալով նրա գործակիցը: 325 թվականին մասնակցել է Նիկիայի Ա Տիեզերաժողովին: Արիստակեսը հոր մահից հետո դարձել է հայոց հայրապետ: Սպանվել է 333 թվականին Չորրորդ Հայքի Արքեղայոս իշխանի կողմից, նրա անուղղելի վարքը քննադատելու համար եւ թաղվել Թիլ ավանում: Վրթանեսը Լուսավորչի անդրանիկ որդին էր: Ամուսնացած էր եւ ուներ երկու զավակ, Գրիգորիս եւ Հուսիկ: Եղբոր մահից հետո բազմել է Հայոց հայրապետական աթոռին: Թեեւ Հայաստանում քրիստոնեությունը հաստատվել էր որպես պետական կրոն, սակայն բազմաթիվ վայրերում դեռեւս գոյություն ուներ հին հավատը: Այդ պատճառով Վրթանես հայրապետն ամենամյա մեծահանդես պաշտամունք էր կազմակերպում Տարոնում, հեթանոսությունն աստիճանաբար վերացնելու համար: Վրթանեսը վախճանվել է 341 թվականին եւ թաղվել Դարանաղյաց Թորդան ավանում, Լուսավորչի նշխարների մոտ: Գրիգորիսը Վրթանեսի ավագ որդին էր: Նա Հայ Եկեղեցու կողմից հարեւան հեթանոս ազգերի մեջ քրիստոնեությունը տարածելու ջանքեր է գործադրում: Նահատաակվում է մազքութների Սանեսան թագավորի հրամանով, իսկ մարմինն իր սարկավագների ձեռքով ամփոփվում է Արցախի Ամարաս ավանում, որտեղ 489 թվականին Աղվանից Վաչագան թագավորի օրոք, Սրբի նշխարների վրա կառուցվում է Ս. Գրիգոր եկեղեցին: Հուսիկը Վրթանեսի կրտսեր որդին էր: Ամուսնացած էր հայոց Տիրան արքայի դստեր հետ եւ ուներ երկու զավակ` Պապ եւ Աթանագինե: 341 թվականին ընտրվում է կաթողիկոս: Հուսիկ հայրապետը, ընդդիմանալով Տիրանին, որ ցանկանում էր Հուլիանոս Ուրացողի պատկերը դնել եկեղեցում, նրա հրամանով 347 թվականին բրածեծ նահատակվում է եւ ամփոփվում Թորդանում: Դանիել Ասորի եպիսկոպոսը, որ հռչակված էր սրբակյաց կենցաղով եւ ծերության ժամանակ մենակյաց կյանք էր վարում Տարոնի Հացյաց Դրախտ կոչված վայրում, Հուսիկ հայրապետի սպանությունից հետո հրավիրվում է կաթողիկոսանալու: Առաջին հանդիպման ժամանակ խիստ հանդիմանում է արքային` մեղադրելով Հուսիկ հայրապետի սպանության մեջ, որի համար արքայի հրամանով խեղդամահ է արվում: Նրա երկու աշակերտները` Եպիփանը եւ Շաղիտան, նրա մարմինը թաղում են Հացյաց Դրախտ մենաստանում:

Commemoration of the Maccabees: Sts. Eleazar the Priest, Samona, and her Seven Sons In the second century BC, Judea was under the rule of the Seleucids. During the reign of King Antiochus Epiphanes of Syria, he attempted to force Greek paganism on his Jewish subjects. A priest named Mattathias, along with his sons and brothers revolted against the king and remained loyal and faithful to God. One of Mattathias’ sons, Judas, acted with distinction and special bravery in this revolt. As a result, he received the Greek epithet “Maccabeus” which means hammer or hammer-like. Later, this name is applied to his entire family, and they began to be called Maccabees. Eleazar the Priest was another of Mattathias’ sons. He too was brave, pious, and wise. The king attempted to force him to eat pork, which according to Jewish law, is prohibited. Being reared in the spirit of God’s divine commandments and laws, he refused the king’s order and preferred to die heroically, saving his reputation and honor. Following subjugation to long and brutal tortures, Eleazar was killed and became a source of courage and inspiration for generations to come. The martyrdom of a brave mother and her seven sons also dates back to the same period. Like the priest Eleazar, they also were ordered to eat pork. Her sons were tormented and killed one by one before their mother, but all remained steadfast in their faith. In the end, Shamona is also put to death for having remained loyal to the faith of their forefathers. The Maccabees and their story have long been viewed as a source of inspiration for remaining steadfast in the faith and loyal to God. In our own Church tradition and history, we learn that Saint Vartan read from the Books of the Maccabees to the Armenian soldiers on the eve of the Battle of Avarayr in 451 AD. The martyrdom of the prophets of the Old Testament named Maccabees can be found in 1 Maccabees 1:30-64 and 2 Maccabees 5:24 - 7:41. Ս. Մակաբայեցիների` Եղիազար քահանայի, Շամունայի և նրա յոթ որդիների հիշատակության օր Հին կտակարանի այս սրբերի նահատակության մասին պատմվում է Մակաբայեցիների երկրորդ գրքի 6-րդ և 7-րդ գլուխներում: Ն. Ք. 2-րդ դարում Հրեաստանը գտնվում էր Սելևկյան իշխանապետության ներքո: Վիճակն ավելի է սրվում Անտիոքոս Եպիփանի թագավորության օրոք: Նա հրահանգում է, որ իր իշխանության ներքո գտնվող բոլոր ազգերն ընդունեն հունական մշակույթն ու պաշտեն հունական աստվածներին: Սակայն Մատաթիա անունով մի քահանա իր որդիների ու եղբայրների հետ միասին ապստամբում է այս որոշման դեմ` հավատարիմ մնալով Աստծո Օրենքին և Ուխտին: Վերջինիս որդիներից էր Հուդան, ով իր քաջագործությունների շնորհիվ ստացավ Մակաբեոս հունական անունը, որ նշանակում է մրճահար, հարվածահար: Հետագայում նրանց ընտանիքին անվանեցին Մակաբայեցիներ: Եղիազար քահանան Մատաթիայի որդին էր` քաջ, աստվածավախ և իմաստությամբ լի: Վերջինիս բերանին գելոց են դնում և ստիպում խոզի միս ուտել, որն արգելված էր ըստ հրեական օրենքի: Քանի որ նա մանկուց դաստիարակվել էր աստվածային պատվիրաններով ու օրենքներով, մերժում է այդ առաջարկը` գերադասելով արիաբար մեռնել և բարի անուն թողնել, քան պախարակվել իր ընկերներից ու հարազատներից: Երկար կտտանքներ կրելուց հետո սուրբն ավանդում է իր հոգին` հետագա սերունդների համար դառնալով քաջության և ներշնչանքի աղբյուր: Նույն այս շրջանին է պատկանում մի քաջասիրտ մոր ու նրա յոթ զավակների նահատակությունը: Նրանց էլ Եղիազար քահանայի նման պարտադրում են խոզի միս ուտել, սակայն Շամունան և իր յոթ որդիները հավատարիմ են մնում իրենց հայրերի հավատին` արժանանալով կենաց անթառամ պսակին:

Commemoration of the 12 Minor Prophets – Sts. Hosea, Joel, Amos, Obadiah, Jonah, Micah, Nahum, Habakkuk, Zephaniah, Haggai, Zechariah, and Malachi In addition to Isaiah, Jeremiah, Ezekiel, and Daniel (the four major prophets of the Old Testament), the Armenian Church commemorates the following twelve minor prophets. The Prophets were those persons through which God spoke his will to the people of the world. They were the voice of God on earth, and gave advice to the people of Israel, warning them against dangers, and trying to keep them from the temptations of sin. Each prophet clearly comprehended that God spoke by means of his person. To that end, in the Holy Bible, we find expressions of “God told me”, “This is what God is saying”, etc. Often, God gave them the power to work miracles, proving to people that they were chosen by Him. In the Nicene Creed, we proclaim that the Holy Spirit “Spoke in the Law, in the Prophets and in the Gospel”, once more affirming that God has spoken to us by means of the prophets. The prophets received their revelations through visions, proverbs, and symbols. They were the connecting link in the God-man relationship. The prophets’ purpose was to purify and instill in the human mind the conscience that God is their leader, as well as to strengthen the faith in the coming of the Messiah and His Kingdom. All prophecies concerning the coming of the Messiah came true in the New Testament, by means of Jesus Christ. The twelve prophets lived and worked over a broad range of time: Hosea: the Prophet Hosea was the preacher of the Word of God following Amos, in 750 BC. He continued his mission until Samaria has conquered in 722-721 BC, and the Kingdom of Israel was eliminated. As the Israeli state disintegrated, Assyria became increasingly powerful. In his prophecies, Hosea condemned the significant moral decay of Israel and the elimination of social justice. He made declarations concerning the responsibility of the elite. God speaks of His Love through Hosea. That love demands us to struggle against all forms of injustice and to beware of false idols. Joel: Little is known about the period when the Prophet Joel lived and when his prophecies were compiled in a separate book. He spoke of the “Day of the Lord”, and exhorted people to turn to God. He has foretold that the day would come when God would “pour out His Spirit” overall people. This prophecy came true during Pentecost when the Holy Spirit descended to earth in the form of tongues of flame. Amos: the Prophet Amos is the oldest prophet. He was a shepherd, who lived in the village of Thecla, not far from Bethlehem. He lived and worked in the 8th century BC. In his prophecies, he spoke of the greatness of God, authority and justice, the demands of the law, and especially of the rights of the poor and the needy. He appealed to the rich, the powerful, the judges, and the priests with great firmness. Obadiah: the Prophet Obadiah’s book is the shortest of the Minor Prophets. It was most likely compiled in approximately 587 BC. The prophet told that descendants of Esau – the people of Edom – would be punished and defeated as would all other nations that were the enemies of Israel. This was to make the people of Israel understand that the last word is God’s Word and that He alone would come to be the final judge of all peoples and nations. Jonah: Unlike the other prophetic books, the Book of Jonah is a narrative describing the adventures of a prophet who tried, in every way, to disobey God’s command. However, in the end, his attempts were in vain. By the Lord’s command, a large fish swallowed Jonah, where he remained for three days and three nights. Only after Jonah’s prayer and redemption did the Lord allow the fish to free Jonah. In the Gospels, Christ repeatedly refers to this story. Micah: the Prophet Micah was from the village of Moresheth, which many identify with the present-day Tel-Al-Jadidah. Micah lived in the 8th century BC. He warned of the fall of Jerusalem, which was the consequence of the sins of man. He called on them to repent and remain obedient to the Will of God. Nahum: the name of the prophet means “consoler” or “comforter”. The Book of Nahum was written in the period between the conquering of Thebes by the Assyrians in 663 BC and the fall of Nineveh to the Babylonians in 612 BC. Nahum taught of the Lord’s jealousy and vengefulness, including a forceful description of the fright that seized all creation when faced with the judgment of the Lord. The book continues, however, and in contrast with this harsh picture of God, Nahum describes the comforting assurance of God’s loving-kindness towards His true servants. Habakkuk: there is little information available on this prophet. Habakkuk shared in the misfortunes and sufferings of others, while strongly condemning evil. The book was most likely written from the end of the 5th century BC to the beginning of the 6th century BC. The book reads as a dramatic dialogue between God and His prophet and presents the Lord as the eternal and righteous ruler of the world. Zephaniah: the Prophet Zephaniah preached in the latter part of the 7th century BC, prior to Habakkuk. Zephaniah answered questions concerning the level of God’s interest in mankind, and whether God has predetermined the course of history. He also preached very forcefully against idolatry in all its forms. Haggai: the Prophet Haggai preached to encourage the Israelites to rebuild the temple of Jerusalem. He advanced the idea that the poverty of the people and the poor condition of the harvest was due to the Temple remaining in a state of ruins. This book was likely written in 520 BC. Zechariah: the Prophet Zechariah lived and prophesied during the same period as Haggai. The urging of […]

These names have Christian origin and in Greek, they correspondingly mean wisdom, faith, hope, and love. Sophia was born in a noble family and lived nearby the city of Rome. After the death of her husband, she devoted herself to God. Being a pious Christian she educated her daughters Pistos, Yelpis, and Agape in the Christian spirit. Christian values and ideas were the principles of their life. A heathen young man fell in love with one of the daughters of Sophia and wished to marry her. However, Sophia rejected the young man saying: “We are Christians and virginity is dearer to us than gold and pearl.” Getting angry the young man complained to King Adrianos. The king called the three young ladies and demanded to offer sacrifice to the idols. Being since childhood educated according to the Christian commandments the sisters opposed the king and remained unshaken in their faith. Then the king got angry and ordered to behead them. Sophia buried the bodies of her daughters and prayed to God asking to take her soul as soon as possible so that she would join her beloved daughters. God listened to Sophia’s prayers and Sophia passed away. Ս. Սոփիայի և նրա երեք դուստրերի` Պիստոսի, Ելպիսի և Ագապիի հիշատակության օր Այս անունները քրիստոնեական ծագում ունեն և հունարեն հաջորդաբար նշանակում են` իմաստություն, հավատ, հույս և սեր: Սոփիան ազնվական ընտանիքի զավակ էր և բնակվում էր Հռոմ քաղաքի մոտ: Կորցնելով ամուսնուն` նա լիովին նվիրվում է Աստծուն: Լինելով Քրիստոսի ջերմեռանդ հետևորդ` իր երեք դուստրերին դաստիարակում է քրիստոնեական ոգով: Նրանց կյանքում իշխում են միայն քրիստոնեական արժեքներն ու գաղափարները: Եվ ահա հեթանոս մի երիտասարդ սիրահարվում է Սոփիայի աղջիկներից մեկին և կնության խնդրում: Սակայն մայրը մերժում է երիտասարդին` ասելով. «Մենք քրիստոնյա ենք և կուսությունը ոսկուց և մարգարտից ավելի թանկ ենք համարում»: Զայրանալով՝ երիտասարդն իր բողոքն է հայտնում ժամանակի կայսեր Ադրիանոսին: Կայսրն ավելի դաժան փորձության է մատնում նրանց, կանչում է երեք աղջիկներին և պահանջում կուռքերին զոհ մատուցել: Սակայն մանկուց դաստիարակված լինելով Հիսուս Քրիստոսի պատվիրաններով` աղջիկներն ընդդիմանում են կայսրին` հավատարիմ մնալով իրենց հավատին: Այդ ժամանակ կայսրն ավելի է բարկանում` հրամայելով գլխատել նրանց: Իսկ նրանց մայրը` Սոփիան հավաքում է զավակների մարմիններն ու հողին հանձնում: Ինքն էլ աղոթում է Աստծուն, որ Բարձրյալն օր առաջ իր հոգին վերցնի, որպեսզի միանա իր սիրասուն դուստրերին: Աստված լսում է մոր աղաչանքները, և Սոփիան խաղաղությամբ ավանդում է հոգին: https://www.qahana.am/en/holidays/2022-02-03/1

The Ecumenical Council of Ephesus was convened in 431 A. D., during the reign of the King Theodosius Small. 200 Pontiffs participated in the Council with the goal to criticize the false teaching of Nestorius, Patriarch of Constantinople. According to his teaching there were two independent - divine and human natures in Christ, contrasting each other. Nestorius preached that Christ was born as a simple man and only later Divinity was settled in His Person, and therefore, the Holy Virgin Mary was not Godmother, but the mother of a simple man.

The Ecumenical Council of Ephesus condemns the teaching of Nestorius and adopts the teaching of St. Cyril of Alexandria as an orthodox teaching, according to which the divine and human natures of Christ do not exist separately, but are united unmixedly, without confusion - one Lord, one Jesus, one face and one united divine and human nature. St. Mary is not the mother of a simple man, but she is Godmother as she gave birth to the Son of God. So, the formulation of St. Cyril of Alexandria: “One is the nature of the Incarnate Word of God” was adopted.

The Armenian Church has not participated in that Ecumenical Council but has adopted its resolutions and ecumenical authority together with the previous Ecumenical Councils. Տօն Եփեսոսի  Սուրբ Ժողովին Յ.Ք. 431 4Ձ8ին, Նեստորիոս անունով Անտիոքացի վարդապետ մը, Կոստանդնուպոլսոյ Պատրիարք նշանակուեցաւ Թէոդոսիոս Բ. Կայսրին կողմէ։ Այդ նոյն տարին ան Աստուածաբանական վէճի մը կը բռնուի «Աստուածածին» եզրը որպէս տիտղոս Յիսուսի մօր՝ Մարիամին գործածելուն պատճառաւ։ Թէեւ այս տիտղոսը հինէն կար եւ կը վայելէր նկատելի ժողովրդականութիւն, Նեստոր սակայն քաջալերեց քննադատութիւնը ընդդէմ այդ եզրին եւ յանձնարարեց պատուել Մարիամը որպէս «Քրիստոսածին» եւ ոչ թէ «Աստուածածին»։ «Քրիստոսածին» եզրը բնականաբար անառարկելի էր, սակայն «Աստուածածին» եզրի վաւերականութիւնը կը մնար հարցական։ Ընդգծելի հարցը Քրիստոսաբանական էր եւ շուտով ծագեցան կարծիքներ, օրինակ. «Կարելի՞ է կոչել Քրիստոսի մայրը որպէս Աստուածածին։ Անոր գործածութիւնը որպէս Մարիամական տիտղոս պայման չէ որ նշանակէ թէ Մարիամ Աստուածային էր կամ թէ ան աղբիւրն էր Անոր Աստուածութեան։ Յամենայն դէպս, քանի մայրութիւնը կապ ունի անձի մը հետ եւ քանի որ Յիսուսի անձը Աստուածային է, ուրեմն Մարիամ արդարօրէն կրնայ կոչուիլ «Աստուածածին»։ Նկատի առնելով Յիսուսի բնութիւնը, Ս. Կոյս Մարիամ աղբիւրն է անոր մարդկային իրականութեան եւ ոչ թէ իր Աստուածութեան։ Այսպէս, «Աստուածածին» եզրը կ’ունենայ վաւերական իմաստ մը։ Այս եզրին շուրջ վէճը բուռն թափ առաւ։ Նեստոր նաեւ երկու տարբեր անձեր կ’ենթադրէր Քրիստոսի մէջ. «Աստուած ի մարդն բնակեալ է միայն եւ անմասն է ամէն մարդկային բնութեան գործերէ»։ Այսպիսով Նեստոր մարդեղութիւնը եւ միաւորութիւնը ջնջած կ’ըլլար, փրկագործ տնօրէնութիւններն ալ սոսկ մարդու վերագրելով, մարդադաւան սկզբունք մը քարոզած կ’ըլլար։ Կոստանդնուպոլսոյ Աթոռին հոգեւորականները, իրենց Աստուածաբանական մտածողութեամբ՝ Աղեքսանդրացի, ընդդիմացան Նեստորին դէմ եւ անմիջապէս իր գրութիւններէն կտորներ յղեցին Աղեքսանդրիա եւ Հռոմ։ Աղեքսանդրիոյ Պատրիարքը, Կիւրեղ, եւ Նեստոր նամակցեցան իրար հետ։ Կիւրեղ գրեց անոր մանրամասն մեկնութիւն մը Նիկիոյ հաւատոյ հանգանակին վերաբերեալ, բանաձեւեց «Մի է բնութիւն Բանին մարմնացելոյ» բանաձեւը եւ յորդորեց Նեստորը որ ետ դառնայ իր մոլորութենէն։ Նեստոր իր կարգին դատապարտեց Կիւրեղը Նիկիական հանգանակը սխալ հասկնալուն համար։ Իւրաքանչիւրը նամակներ յղեցին Հռոմ։ 43Օ6ին, Հռոմէական տեղական ժողով մը գումարուեցաւ գլխաւորութեամբ Սելեսթին Ա. Պապին, ուր դատապարտեցին Նեստորը եւ հեղինակաւորեցին Կիւրեղը բերելու Նեստորը Ուղղափառութեան։ Նեստորի մերժումին վրայ, Կիւրեղ ժողով մը գումարեց Աղեքսանդրիոյ մէջ։ Ժողովը յառաջ բերաւ Քրիստոսաբանական խոստովանանք մը եւ ցանկ մը տասներկու նզովքներու, որը յղուեցաւ Պոլիս որպէսզի Նեստոր ստորագրէ։ Խաղաղութիւն ստեղծելու տրամադրութեամբ Թէոդոսիոս Կայսրը ժողով հրաւիրեց Եփեսոսի մէջ, Յունիս 7, 4316ին։ Այդ օր ներկայ էին ՁՕՕ6է աւելի եպիսկոպոսներ, ներառեալ Կիւրեղն ու Նեստորը։ Արեւելքի եպիսկոպոսները սակայն, գլխաւորութեամբ Յովհաննէս Անտիոքացիի տակաւին չէին ժամանած։ Հակառակ Արեւելքի եպիսկոպոսներուն բացակայութեան, Կիւրեղ  Ժողովը բացաւ Յունիսի ՁՁ6ին։ Նեստոր մերժեց ներկայանալ Ժողովին, քանի իրեն համախոհները դեռ չէին ժամանած։ Ժողովի ընթացքին բոլոր նամակագրութիւնները կարդացուեցան եւ Կիւրեղի նամակը վաւերացուեցաւ որպէս Ուղղափառութիւնը  ջատագովող, իսկ Նեստորի պատասխան նամակը դատապարտուեցաւ որպէս հակառակ Նիկիոյ ժողովի վճիռներուն։ 1Ձ նզովքները Աղեքսանդրիոյ ժողովին ընդունուեցան եւ Նեստոր վար առնուեցաւ իր Աթոռէն։ Չորս օրեր ետք, Եփեսոս ժամանեցին Արեւելքի եպիսկոպոսները։ Լսելով ժողովի որոշումներուն մասին, անմիջապէս ժողով գումարեցին եւ դատապարտեցին Կիւրեղը։ Յուլիս ամսու սկզբնաւորութեան, պապական նուիրակը ժամանեց Եփեսոս եւ այս անգամ կրկին հաստատեց Նեստորի դատապարտութիւնը։ Կիւրեղ եւ իրենները ապա բանադրեցին Անտիոքի Եպիսկոպոսը, եւ այս կէտին վրայ, Կայսրին ներկայացուցիչը փակեց ժողովը։ Թէոդոսիոս Կայսր վերջապէս աքսորեց Նեստորը, նախ Պոլսէն՝ Անտիոք եւ ապա Եգիպտոս։ Կիւրեղ Աղեքսանդրացի վերադարձաւ Աղեքսանդրիա ստուածաբանական եւ Քաղաքական մեծ յաղթանակով։ Հայեր ներկայ չէին սոյն ժողովին։